چرا همیشه شریک‌های سمی را جذب می‌کنم؟
آیا تا به حال از خودتان پرسیده‌اید که چرا بارها و بارها درگیر روابط سمی می‌شوید؟ اگر احساس می‌کنید که همیشه شریک‌های سمی را جذب می‌کنید، ممکن است ریشه این مشکل به تجربیات دوران کودکی شما بازگردد. در این مقاله، دلایل روان‌شناختی جذب شریک‌های سمی، نحوه شناسایی الگوهای ناسالم و راه‌های ایجاد روابط سالم را بررسی می‌کنیم. این راهنما به شما کمک می‌کند تا از دام روابط سمی خارج شده و به سمت ارتباطات مثبت و رشددهنده حرکت کنید.
وقتی برای اولین بار وارد یک رابطه می‌شوید، همه چیز ممکن است هیجان‌انگیز و امیدوارکننده به نظر برسد. اما گاهی اوقات، این هیجان جای خود را به احساس عدم امنیت، بی‌احترامی یا حتی سوءاستفاده می‌دهد. به گزارش رصد 100 به نقل از Verywell Mind، الگوهای جذب شریک‌های سمی اغلب ریشه در تجربیات اولیه زندگی ما، به‌ویژه روابطمان با والدین یا مراقبان اصلی دارد. به عنوان مثال، سبک دلبستگی من، که از نوع مضطرب بود، باعث می‌شد به شریک‌هایی با سبک دلبستگی اجتنابی جذب شوم که فاصله عاطفی را حفظ می‌کردند و من را در یک چرخه ناپایدار نگه می‌داشتند. این حس آشنا بود، چون شبیه الگوهایی بود که در کودکی تجربه کرده بودم. روان‌شناسان به این پدیده اثر مواجهه مکرر یا تعصب آشنایی می‌گویند، به این معنا که ما به سمت چیزهایی جذب می‌شویم که برایمان آشنا هستند، حتی اگر ناسالم باشند.
تعصب آشنایی چیست و چرا ما را به سمت شریک‌های سمی می‌کشاند؟
بر اساس نظریه روانشناسی، تعصب آشنایی (Familiarity Bias) باعث می‌شود که ما به سمت افراد یا موقعیت‌هایی جذب شویم که با تجربیات گذشته‌مان همخوانی دارند، حتی اگر این تجربیات منفی یا آسیب‌زا بوده باشند. اگر در کودکی با والدینی بزرگ شده‌اید که از نظر عاطفی در دسترس نبودند، انتقادی یا بی‌ثبات بودند، ممکن است ناخودآگاه به سمت شریک‌هایی کشیده شوید که این رفتارها را تکرار می‌کنند. این الگوها از نظریه روابط شیء (Object Relations Theory) نیز پشتیبانی می‌شوند که بیان می‌کند روابط ما در بزرگسالی تحت تأثیر تجربیات کودکی با والدین یا مراقبان شکل می‌گیرند.
به عنوان مثال، اگر در کودکی نیازهای عاطفی شما نادیده گرفته شده یا با بی‌توجهی مواجه شده‌اید، ممکن است شریکی را انتخاب کنید که به شما احساس بی‌ارزشی یا ناامنی می‌دهد، چون این احساس برایتان آشنا است. این چرخه می‌تواند باعث شود که شریک‌های سمی را به اشتباه به عنوان گزینه‌های امن یا جذاب ببینید. اما خبر خوب این است که با آگاهی و تلاش، می‌توانید این الگوها را شناسایی و تغییر دهید.
چگونه می‌توانیم الگوهای جذب شریک‌های سمی را شناسایی کنیم؟
برای شکستن چرخه روابط سمی، اولین قدم شناسایی الگوهای تکراری در روابط گذشته‌تان است. در اینجا چند سؤال کلیدی برای تأمل وجود دارد:
- آیا همیشه به سمت افرادی جذب می‌شوید که از نظر عاطفی در دسترس نیستند؟
- آیا شریک‌های شما اغلب شما را تحقیر یا انتقاد می‌کنند؟
- آیا احساس می‌کنید که باید خودتان را تغییر دهید تا مورد پذیرش شریکتان قرار بگیرید؟
- آیا شریک‌های سمی شما ویژگی‌هایی دارند که شبیه والدین یا مراقبان کودکی‌تان هستند؟
با پاسخ به این سؤالات، می‌توانید الگوهای رفتاری را که شما را به سمت روابط سمی می‌کشانند، شناسایی کنید. برای مثال، اگر همیشه به افرادی جذب می‌شوید که نیاز به ناجی دارند، ممکن است در حال بازآفرینی نقشی باشید که در کودکی ایفا می‌کردید، مانند تلاش برای جلب توجه والدین بی‌توجه.
ویژگی‌های یک رابطه سمی چیست؟
یک رابطه سمی با الگوهای مداوم بی‌احترامی، تحقیر یا نادیده گرفتن احساسات شما مشخص می‌شود. برخلاف روابطی که گاهی چالش‌هایی دارند، روابط سمی به طور مداوم شما را از نظر عاطفی یا حتی جسمی تخلیه می‌کنند. برخی نشانه‌های رایج عبارتند از:
- بی‌احترامی مداوم: شریک شما احساسات یا نظرات شما را نادیده می‌گیرد یا مسخره می‌کند.
- کنترل یا سوءاستفاده: شریک شما سعی می‌کند شما را کنترل کند، چه از طریق انتقاد، فریب یا حتی سوءاستفاده جسمی یا عاطفی.
- عدم تعادل در رابطه: شما همیشه در حال دادن هستید، اما شریکتان چیزی در ازای آن ارائه نمی‌دهد.
- اعتیاد یا رفتارهای ناسالم: شریکی که از الکل یا مواد مخدر سوءاستفاده می‌کند ممکن است رفتارهای سمی از خود نشان دهد.
چگونه از جذب شریک‌های سمی جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از ورود به روابط سمی، باید آگاهانه انتخاب‌های متفاوتی داشته باشید و روی رشد شخصی خود تمرکز کنید. در اینجا چند راهکار عملی آورده شده است:
1. به غریزه خود اعتماد کنید
اگر در ابتدای رابطه احساس می‌کنید چیزی درست نیست، به این حس گوش دهید. ممکن است هیجان اولیه رابطه شما را وسوسه کند که نشانه‌های هشداردهنده را نادیده بگیرید، اما اعتماد به غریزه‌تان می‌تواند شما را از روابط سمی دور نگه دارد.
2. از نوع همیشگی خود فاصله بگیرید
اغلب ما به یک “نوع” خاص از شریک جذب می‌شویم، اما این “نوع” ممکن است ما را به سمت شریک‌های سمی بکشاند. به جای تمرکز بر ویژگی‌های سطحی مانند ظاهر یا پیشینه، به دنبال نشانه‌های سبز (Green Flags) مانند مهربانی، صداقت، همدلی و ثبات عاطفی باشید.
3. روی شفا یافتن از گذشته تمرکز کنید
بسیاری از الگوهای جذب شریک‌های سمی ریشه در زخم‌های عاطفی گذشته دارند. کار با یک درمانگر یا مشاور می‌تواند به شما کمک کند تا این زخم‌ها را شناسایی و درمان کنید. به عنوان مثال، اگر در کودکی مورد بی‌توجهی قرار گرفته‌اید، ممکن است نیاز داشته باشید روی عزت نفس و ارزش خود کار کنید تا دیگر به دنبال تأیید از شریک‌های ناسالم نباشید.
4. مرزهای سالم تعیین کنید
یاد بگیرید که مرزهای روشنی در روابط خود تعیین کنید. این کار شامل گفتن “نه” به رفتارهای ناسالم و اولویت دادن به سلامت روان خود است. افرادی که به مرزهای شما احترام نمی‌گذارند، احتمالاً برای یک رابطه سالم مناسب نیستند.
5. خودتان را بهتر بشناسید
هر رابطه، حتی اگر سمی باشد، می‌تواند چیزی درباره خودتان به شما بیاموزد. به جای اینکه شریک‌های سمی را به عنوان نشانه‌ای از بی‌ارزشی خود ببینید، آنها را آینه‌ای از بخش‌هایی از خودتان در نظر بگیرید که نیاز به شفا دارند. با شناخت بهتر خود، می‌توانید روابطی را جذب کنید که متقابل، محترمانه و رشددهنده باشند.
نقش سبک‌های دلبستگی در جذب شریک‌های سمی
سبک‌های دلبستگی، که در کودکی شکل می‌گیرند، نقش مهمی در انتخاب شریک‌های عاطفی ما دارند. اگر سبک دلبستگی شما مضطرب یا اجتنابی باشد، ممکن است به سمت افرادی جذب شوید که این الگوها را تقویت می‌کنند. برای مثال:
- دلبستگی مضطرب: ممکن است شما به شریک‌هایی جذب شوید که از نظر عاطفی غیرقابل پیش‌بینی هستند، زیرا این بی‌ثباتی برایتان آشنا است.
- دلبستگی اجتنابی: ممکن است به افرادی جذب شوید که بیش از حد به شما وابسته‌اند، اما شما را از صمیمیت واقعی دور نگه می‌دارند.
با درک سبک دلبستگی خود و کار روی ایجاد یک سبک دلبستگی ایمن، می‌توانید احتمال جذب شریک‌های سمی را کاهش دهید.
نتیجه‌گیری: به سوی روابط سالم
جذب شریک‌های سمی به این معنا نیست که شما مشکلی دارید یا ارزش عشق سالم را ندارید. این الگوها اغلب نتیجه تجربیات گذشته و نیازهای برآورده‌نشده هستند. با شناسایی این الگوها، اعتماد به غریزه خود و تمرکز بر رشد شخصی، می‌توانید چرخه روابط سمی را بشکنید و به سمت روابط سالم و پربار حرکت کنید. هر رابطه، حتی اگر دردناک باشد، می‌تواند درسی ارزشمند درباره خودتان به شما بدهد. با تغییر ذهنیت خود در انتخاب شریک، می‌توانید روابطی را جذب کنید که شما را بالا می‌برند و به رشدتان کمک می‌کنند.
